حملات زنجیره تامین (Supply Chain Attacks): تهدیدی نوین برای امنیت سایبری و روش‌های مقابله با آن

حمله‌های زنجیره تامین یا Supply Chain Attacks نوعی از حملات پیچیده و هدفمند در حوزه امنیت سایبری هستند که به طور خاص به زنجیره تامین یک سازمان، شامل تامین‌کنندگان، فروشندگان، یا شرکای تجاری، تمرکز دارند. هدف اصلی این حملات، بهره‌برداری از ارتباطات و اعتماد موجود میان یک سازمان و زنجیره تامین آن است تا به سیستم‌ها و اطلاعات حساس دسترسی پیدا کنند.

تعریف و اهمیت حمله‌های زنجیره تامین (Supply Chain Attacks)

حمله‌های زنجیره تامین زمانی رخ می‌دهند که مهاجمان (Attackers) به جای حمله مستقیم به سازمان هدف، به یکی از شرکت‌ها یا افرادی که در زنجیره تامین و تعامل با هدف نهایی هستند، نفوذ می‌کنند. این نوع حملات به دلیل پیچیدگی و نیاز به دسترسی‌های غیرمستقیم، از انواع حملات سطح بالاتر محسوب می‌شوند. تامین‌کنندگان (Suppliers) و شرکای تجاری (Business Partners) معمولاً دارای ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم با شبکه‌های داخلی و سیستم‌های سازمان هستند، که به مهاجمان اجازه می‌دهد از این دسترسی‌ها به عنوان نقطه ورود استفاده کنند.

دلایل اهمیت حمله‌های زنجیره تامین

۱. دست‌یابی به شبکه‌های محافظت‌شده (Protected Networks): به دلیل ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم میان سازمان و تامین‌کنندگان، مهاجمان با دسترسی به تامین‌کننده می‌توانند به اطلاعات حساس و محافظت‌شده سازمانی دسترسی پیدا کنند. ۲. کاهش احتمال شناسایی (Reduced Detection Likelihood): این حملات به دلیل ماهیت غیرمستقیم‌شان، اغلب از دید سازمان‌ها و ابزارهای امنیتی پنهان می‌مانند. ۳. گسترش سریع در زنجیره تامین (Rapid Spread in the Supply Chain): چون تامین‌کنندگان معمولاً با چندین سازمان و مشتری کار می‌کنند، حمله‌های زنجیره تامین می‌توانند به سرعت گسترش پیدا کنند و امنیت چندین سازمان را به خطر بیندازند.

روش‌های اجرای حمله‌های زنجیره تامین

حمله‌های زنجیره تامین به روش‌های مختلفی اجرا می‌شوند که برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:

۱. آلودگی نرم‌افزارها (Software Tainting)

در این روش، مهاجمان به کدهای نرم‌افزارهای تولید شده توسط تامین‌کننده‌ها نفوذ کرده و تغییراتی مخفیانه در آن‌ها ایجاد می‌کنند. این تغییرات می‌تواند شامل جاسازی بدافزارها (Malware) یا کدهای مخرب باشد. هنگامی که این نرم‌افزارهای آلوده در سیستم‌های سازمانی نصب می‌شوند، مهاجمان می‌توانند به شبکه و اطلاعات سازمان دسترسی پیدا کنند.

۲. حملات فیزیکی (Physical Attacks)

در این نوع از حملات، مهاجمان به تجهیزات سخت‌افزاری زنجیره تامین دسترسی پیدا می‌کنند و آن‌ها را دستکاری می‌کنند تا به طور مثال، تراشه‌هایی (Chips) را به سخت‌افزار اضافه کنند که امکان شنود و سرقت اطلاعات را فراهم می‌آورد.

۳. نفوذ به خدمات ابری و ثالث (Cloud and Third-Party Services Intrusion)

بسیاری از سازمان‌ها از خدمات ابری (Cloud Services) و سیستم‌های تامین‌شده توسط شرکت‌های ثالث استفاده می‌کنند. اگر این سیستم‌ها دچار آسیب‌پذیری باشند، مهاجمان می‌توانند از این آسیب‌پذیری‌ها برای نفوذ به شبکه سازمان‌های وابسته استفاده کنند.

مثال‌های واقعی از حمله‌های زنجیره تامین

۱. حمله به شرکت SolarWinds

حمله به شرکت SolarWinds یکی از شناخته‌شده‌ترین حملات زنجیره تامین است که در سال ۲۰۲۰ رخ داد. مهاجمان توانستند به کدهای نرم‌افزار Orion که توسط شرکت SolarWinds توسعه داده شده بود، نفوذ کرده و یک بدافزار پیشرفته به نام SUNBURST را در آن جاسازی کنند. این نرم‌افزار در هزاران شرکت و سازمان دولتی و خصوصی در سراسر جهان نصب شد. با نصب و اجرای این نرم‌افزار آلوده، مهاجمان دسترسی به شبکه‌های حساس سازمان‌ها را به دست آوردند.

۲. حمله به Target

در این حمله، مهاجمان توانستند از طریق تامین‌کننده سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC Vendor) که با شبکه شرکت Target در ارتباط بود، به شبکه این فروشگاه بزرگ دسترسی پیدا کنند. از این طریق، مهاجمان به اطلاعات کارت‌های بانکی مشتریان دسترسی پیدا کردند. این حمله نشان داد که حتی سازمان‌های بزرگ و محافظت‌شده نیز در صورتی که تامین‌کنندگان آن‌ها امنیت کافی نداشته باشند، در معرض خطر قرار دارند.

۳. حمله NotPetya

حمله NotPetya در سال ۲۰۱۷ یکی از ویرانگرترین حملات سایبری تاریخ بود. این بدافزار از طریق یک نرم‌افزار حسابداری اوکراینی به نام M.E.Doc منتشر شد. مهاجمان با تغییر کدهای این نرم‌افزار، بدافزار NotPetya را به عنوان یک به‌روزرسانی (Update) نرم‌افزار به سیستم‌های شرکت‌های مختلف جهان منتشر کردند. این بدافزار اطلاعات را رمزگذاری کرده و موجب خسارت‌های چند میلیارد دلاری به شرکت‌ها در سطح جهان شد.

روش‌های مقابله با حمله‌های زنجیره تامین

۱. ارزیابی و مدیریت ریسک تامین‌کنندگان (Supplier Risk Assessment and Management)

سازمان‌ها باید تامین‌کنندگان و شرکای تجاری خود را از نظر امنیت سایبری ارزیابی کرده و اطمینان حاصل کنند که آن‌ها از استانداردهای امنیتی کافی برخوردارند. این ارزیابی‌ها باید به صورت دوره‌ای انجام شده و هرگونه تغییر در سطح امنیتی تامین‌کنندگان پیگیری شود.

۲. مانیتورینگ و نظارت بر دسترسی‌ها (Monitoring and Access Control)

سازمان‌ها باید دسترسی تامین‌کنندگان به شبکه‌ها و سیستم‌های خود را محدود کرده و تمام فعالیت‌های آن‌ها را به دقت نظارت کنند. هرگونه فعالیت مشکوک باید سریعاً شناسایی و مسدود شود.

۳. به‌روزرسانی و اعمال اصلاحات امنیتی (Regular Updates and Security Patches)

تمام نرم‌افزارها و سیستم‌های سازمان باید به‌روزرسانی شوند و اصلاحات امنیتی به موقع اعمال گردند. تامین‌کنندگان نیز باید ملزم به رعایت این اصول و اعمال به‌روزرسانی‌های امنیتی باشند.

۴. آموزش کارکنان (Employee Training)

کارکنان باید نسبت به حمله‌های زنجیره تامین و اهمیت رعایت اصول امنیتی آگاه باشند. این آموزش‌ها می‌تواند شامل شناسایی رفتارهای مشکوک، مدیریت دسترسی‌ها و چگونگی گزارش‌دهی حوادث باشد.

جمع‌بندی

حمله‌های زنجیره تامین یک تهدید جدی برای سازمان‌ها و شبکه‌های آن‌ها به شمار می‌آیند و به دلیل اعتمادی که میان شرکت‌ها و شرکای تجاری وجود دارد، شناسایی و جلوگیری از این حملات دشوارتر است. مثال‌هایی همچون حملات SolarWinds و NotPetya نشان‌دهنده پیامدهای مخرب و گسترده این نوع حملات هستند. اجرای اصول امنیتی و رعایت بهترین روش‌های مدیریت تامین‌کنندگان می‌تواند به کاهش ریسک این حملات کمک کند، اما همچنان باید سازمان‌ها هوشیار و آماده واکنش سریع به هرگونه تهدید زنجیره تامین باشند.