معرفی Responder و نحوه استفاده در حملات امنیتی

در دنیای امنیت سایبری، ابزارهای مختلفی برای حمله و دفاع در برابر تهدیدات وجود دارند. یکی از این ابزارها، Responder است که به طور گسترده در تست نفوذ و حملات مرتبط با شبکه‌های ویندوزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار با سوءاستفاده از ضعف‌های مربوط به پروتکل‌های نام‌گذاری شبکه، می‌تواند اطلاعات احراز هویت کاربران را سرقت کند. در این مقاله، به معرفی Responder، نحوه عملکرد، روش‌های مقابله با آن و کاربردهای امنیتی آن خواهیم پرداخت.

Responder چیست؟

Responder یک ابزار منبع‌باز است که توسط تیم SpiderLabs توسعه یافته و روی Python اجرا می‌شود. هدف اصلی این ابزار، انجام حملات Poisoning بر روی پروتکل‌های نام‌گذاری ویندوز مانند LLMNR (Link-Local Multicast Name Resolution)، NBT-NS (NetBIOS Name Service) و MDNS است.

این پروتکل‌ها زمانی استفاده می‌شوند که یک کلاینت در شبکه نتواند آدرس یک سیستم را از DNS دریافت کند. در این شرایط، درخواست خود را از طریق پروتکل‌های نام‌گذاری دیگر ارسال می‌کند که در معرض حمله Poisoning قرار دارند. Responder در اینجا نقش یک مهاجم را بازی کرده و پاسخ‌های جعلی ارسال می‌کند تا کلاینت به سمت مهاجم هدایت شود و اطلاعات هش رمزعبور (NTLMv1/v2) را برای مهاجم ارسال کند.

مکانیزم عملکرد Responder

1. شنود ترافیک و مسموم‌سازی نام‌گذاری شبکه

• در یک شبکه ویندوزی، کلاینت‌ها هنگام جستجوی نام یک سیستم، در صورت عدم دریافت پاسخ از DNS، درخواست خود را از طریق LLMNR یا NBT-NS ارسال می‌کنند.
• Responder در این لحظه وارد عمل شده و به عنوان سیستم موردنظر پاسخ جعلی ارسال می‌کند.

2. سرقت هش‌های NTLM برای حملات کرک پسورد

• پس از مسموم‌سازی شبکه، کلاینت‌ها اطلاعات احراز هویت خود را برای سرور جعلی ارسال می‌کنند.
• این اطلاعات معمولاً شامل هش‌های NTLMv1/v2 هستند که می‌توان آن‌ها را از طریق ابزارهایی مانند John The Ripper یا Hashcat کرک کرد.

3. حمله به اشتراک‌گذاری SMB و Relay Attack

• Responder می‌تواند اطلاعات ورود کاربر را دریافت کرده و بلافاصله از آن‌ها برای احراز هویت در سرویس‌های دیگر مانند SMB، HTTP و LDAP استفاده کند.
• این تکنیک که به NTLM Relay Attack معروف است، به مهاجم اجازه می‌دهد تا بدون دانستن رمزعبور واقعی، به سیستم‌های دیگر نفوذ کند.

نحوه استفاده از Responder

1. نصب Responder

برای نصب این ابزار در Kali Linux یا Parrot OS، می‌توانید از دستورات زیر استفاده کنید:

git clone https://github.com/lgandx/Responder.git
cd Responder
sudo python3 Responder.py -h

برای اجرای Responder و انجام حمله Poisoning، از دستور زیر استفاده کنید:

sudo python3 Responder.py -I eth0

3. ذخیره هش‌های NTLM

هنگامی که کلاینت‌ها اطلاعات احراز هویت خود را ارسال کنند، هش‌های NTLM در مسیر زیر ذخیره می‌شوند:

/root/Responder/logs/

برای کرک کردن هش‌ها و به دست آوردن رمز عبور، می‌توان از ابزار Hashcat یا John The Ripper استفاده کرد:

hashcat -m 1000 -a 0 hash.txt wordlist.txt

روش‌های مقابله با Responder

برای جلوگیری از حملات Responder، باید پروتکل‌های آسیب‌پذیر را غیرفعال و از روش‌های امنیتی قوی‌تر استفاده کرد. برخی از اقدامات دفاعی شامل:

✅ غیرفعال کردن LLMNR و NBT-NS

• در Group Policy ویندوز، این دو پروتکل را غیرفعال کنید.
• برای LLMNR:
  مسیر Computer Configuration > Administrative Templates > Network > DNS Client را باز کرده و Turn Off Multicast Name Resolution را روی Enabled تنظیم کنید.

✅ فعال‌سازی SMB Signing

• این قابلیت مانع از حملات NTLM Relay می‌شود.

✅ استفاده از Kerberos به جای NTLM

• Kerberos پروتکلی امن‌تر نسبت به NTLM است و هش‌های رمز عبور را ارسال نمی‌کند.

✅ استفاده از ابزارهای امنیتی برای مانیتورینگ شبکه

• از ابزارهایی مانند Wireshark، Zeek، یا Defender for Identity برای شناسایی حملات Poisoning استفاده کنید.

جمع‌بندی

Responder یکی از ابزارهای قدرتمند در زمینه تست نفوذ و حملات Man-in-the-Middle (MITM) است که با سوءاستفاده از نقاط ضعف LLMNR و NBT-NS، هش‌های رمز عبور NTLM را استخراج می‌کند. در حالی که این ابزار برای تست نفوذ و ارزیابی امنیتی استفاده می‌شود، مهاجمان نیز از آن برای سرقت اطلاعات استفاده می‌کنند. بنابراین، درک نحوه عملکرد آن و اتخاذ اقدامات دفاعی مناسب، برای تأمین امنیت شبکه‌های سازمانی بسیار حیاتی است.