آشنایی با DLP (پیشگیری از نشت داده‌ها) و نقش آن در امنیت اطلاعات سازمانی

زمان مطالعه: 8 دقیقه

DLP مخفف Data Loss Prevention است که به معنای پیشگیری از از دست رفتن داده‌ها می‌باشد. این فناوری به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از نشت یا دسترسی غیرمجاز به اطلاعات حساس جلوگیری کنند. DLP شامل مجموعه‌ای از سیاست‌ها، فرآیندها و ابزارهای نرم‌افزاری است که اطلاعات حساس را شناسایی کرده و برای جلوگیری از افشای آنها اقدامات لازم را انجام می‌دهد.

انواع DLP

DLP مبتنی بر شبکه (Network-based DLP):
- این نوع DLP بر روی ترافیک شبکه نظارت می‌کند و به شناسایی و مسدود کردن داده‌های حساس قبل از ارسال آنها از طریق شبکه کمک می‌کند.
- این ابزار قادر است ترافیک ورودی و خروجی از شبکه را تجزیه و تحلیل کرده و مانع از ارسال اطلاعات حساس به مقصدهای غیرمجاز شود.
DLP مبتنی بر میزکار (Endpoint-based DLP):
- این نوع DLP بر روی دستگاه‌های نهایی کاربران مانند کامپیوترها، لپ‌تاپ‌ها و تلفن‌های همراه نظارت می‌کند.
- هدف آن جلوگیری از انتقال داده‌های حساس از طریق این دستگاه‌ها است، چه از طریق رسانه‌های خارجی مانند فلش درایوها و چه از طریق برنامه‌های ارتباطی مانند ایمیل و شبکه‌های اجتماعی.
DLP مبتنی بر محتوا (Content-based DLP):
- این نوع DLP به بررسی محتوای اطلاعات پرداخته و به شناسایی داده‌های حساس مانند شماره‌های کارت اعتباری، اطلاعات شخصی (PII)، و داده‌های محرمانه می‌پردازد.
- این ابزار قادر است محتویات موجود در فایل‌ها، ایمیل‌ها، پیام‌ها و دیگر اسناد را بررسی و تحلیل کند.
DLP مبتنی بر سیاست (Policy-based DLP):
- در این نوع DLP، سیاست‌های خاصی برای شناسایی و محافظت از داده‌های حساس تعریف می‌شود.
- این سیاست‌ها می‌توانند شامل قوانین مربوط به نحوه دسترسی، انتقال و ذخیره‌سازی داده‌های حساس باشند.
DLP مبتنی بر ایمیل (Email-based DLP):
- این نوع DLP به طور خاص بر روی ایمیل‌ها نظارت می‌کند و از ارسال اطلاعات حساس از طریق ایمیل جلوگیری می‌کند.
- با استفاده از این فناوری، می‌توان فایل‌های ضمیمه، محتوای ایمیل و آدرس‌های ارسال‌کننده و گیرنده را بررسی و کنترل کرد.

هر کدام از این انواع DLP به نحوی متفاوت عمل می‌کنند، اما هدف اصلی آنها جلوگیری از نشت داده‌های حساس و محافظت از امنیت اطلاعات سازمان است.

نحوه عملکرد DLP

نحوه عملکرد DLP (پیشگیری از نشت داده‌ها) به طور کلی شامل چند مرحله اصلی است که با هم برای شناسایی، کنترل و محافظت از داده‌های حساس در سازمان‌ها به کار می‌روند. این فرآیندها می‌توانند به سازمان‌ها کمک کنند تا از افشای غیرمجاز داده‌ها جلوگیری کرده و امنیت اطلاعات حساس را حفظ کنند. مراحل اصلی عملکرد DLP عبارتند از:

1. شناسایی داده‌های حساس (Data Identification)

اولین گام در عملکرد DLP شناسایی داده‌های حساس است. این داده‌ها می‌توانند شامل اطلاعات شخصی (مانند نام، آدرس، شماره تلفن)، اطلاعات مالی، داده‌های پزشکی، کدهای کارت اعتباری، و داده‌های محرمانه کسب‌وکار باشند.
DLP از تکنیک‌های مختلفی برای شناسایی داده‌ها استفاده می‌کند:
- الگوریتم‌های تشخیص محتوا: برای شناسایی الگوهای خاص مانند شماره‌های کارت اعتباری، شماره‌های امنیت اجتماعی، و کلمات کلیدی حساس.
- تشخیص بر اساس ساختار داده‌ها: برای شناسایی فرمت‌های خاص داده مانند اسناد مالی یا پزشکی.
- استفاده از پایگاه داده‌ها و فهرست‌های سیاه: برای شناسایی داده‌هایی که مطابق با مقررات و سیاست‌های داخلی سازمان حساس محسوب می‌شوند.

2. تعریف و اعمال سیاست‌های حفاظتی (Policy Definition and Enforcement)

پس از شناسایی داده‌های حساس، سازمان‌ها باید سیاست‌های امنیتی برای نحوه دسترسی، انتقال، و ذخیره‌سازی این داده‌ها تعریف کنند.
سیاست‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- محدودیت‌های ارسال ایمیل یا انتقال داده‌ها به مقاصد خاص.
- مجوزهای خاص برای دسترسی به اطلاعات حساس.
- نظارت و کنترل فعالیت‌های کاربران که به اطلاعات حساس دسترسی دارند.
این سیاست‌ها به DLP اجازه می‌دهند تا تصمیمات خاصی در مورد داده‌های حساس اتخاذ کند، مانند اجازه دادن یا مسدود کردن انتقال آنها.

3. نظارت بر داده‌ها و فعالیت‌های کاربران (Monitoring Data and User Activities)

DLP به طور مداوم بر روی داده‌ها و فعالیت‌های کاربران نظارت می‌کند. این نظارت می‌تواند شامل بررسی ترافیک شبکه، فعالیت‌های ایمیل، استفاده از رسانه‌های ذخیره‌سازی خارجی (مثل فلش درایوها) و فعالیت‌های دسکتاپ باشد.
هدف این مرحله شناسایی هرگونه رفتار مشکوک یا ناهنجاری است که می‌تواند نشان‌دهنده تلاش برای انتقال یا دسترسی غیرمجاز به داده‌های حساس باشد.

4. شبیه‌سازی و تحلیل محتوای داده‌ها (Content Inspection and Analysis)

DLP می‌تواند محتوای داده‌ها را تحلیل کند تا تشخیص دهد که آیا اطلاعات حساس در حال انتقال است یا خیر.
این تحلیل شامل بررسی محتوای فایل‌ها، ایمیل‌ها، پیام‌ها و دیگر داده‌هایی است که ممکن است حاوی اطلاعات حساس باشند. DLP می‌تواند محتوای فایل‌های مختلف از جمله اسناد متنی، تصاویر و حتی فایل‌های فشرده را تحلیل کند.

5. اعمال اقدامات حفاظتی (Protection Actions)

هنگامی که DLP داده‌های حساس را شناسایی کرد و سیاست‌ها اعمال شدند، ابزار DLP اقداماتی برای جلوگیری از نشت داده‌ها یا انتقال غیرمجاز انجام می‌دهد.
این اقدامات شامل موارد زیر است:
- مسدود کردن انتقال داده‌ها: در صورتی که داده‌های حساس در حال انتقال به مقصد غیرمجاز باشند، DLP می‌تواند این عملیات را مسدود کند.
- رمزگذاری داده‌ها: برخی سیستم‌های DLP می‌توانند داده‌ها را رمزگذاری کنند تا در صورت انتقال غیرمجاز، محتویات آنها قابل دسترسی نباشد.
- هشدار به مدیران: در صورتی که یک فعالیت مشکوک شناسایی شود، DLP می‌تواند به مدیران امنیتی هشدار دهد تا بتوانند اقدام لازم را انجام دهند.

6. گزارش‌دهی و مدیریت (Reporting and Management)

ابزارهای DLP معمولاً دارای قابلیت‌های گزارش‌دهی هستند که به مدیران امنیتی این امکان را می‌دهند که از وضعیت امنیت داده‌ها مطلع شوند.
این گزارش‌ها می‌توانند شامل اطلاعاتی در مورد تلاش‌های غیرمجاز برای دسترسی به داده‌ها، میزان موفقیت سیاست‌های DLP و هرگونه نقض قوانین امنیتی باشند.
این داده‌ها به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا از اقدامات پیشگیرانه بیشتری استفاده کنند و بر اساس شواهد موجود، سیاست‌های خود را بهبود بخشند.

7. آموزش و آگاهی‌دهی به کارکنان (User Training and Awareness)

یکی از جنبه‌های مهم عملکرد DLP، آموزش کارکنان در مورد سیاست‌های امنیتی و روش‌های استفاده صحیح از داده‌ها است.
آگاهی دادن به کاربران در مورد خطرات امنیتی و اهمیت حفاظت از داده‌های حساس می‌تواند به کاهش خطرات ناشی از اشتباهات انسانی کمک کند.

عملکرد DLP به طور کلی یک فرآیند چندمرحله‌ای است که شامل شناسایی داده‌های حساس، تعریف و اجرای سیاست‌های حفاظتی، نظارت بر فعالیت‌های کاربران، تجزیه و تحلیل محتوا، اعمال اقدامات حفاظتی و گزارش‌دهی است. با استفاده از این سیستم‌ها، سازمان‌ها می‌توانند از اطلاعات حساس خود محافظت کرده و از نشت یا دسترسی غیرمجاز جلوگیری کنند.

کاربردهای DLP

کاربردهای DLP (پیشگیری از نشت داده‌ها) در سازمان‌ها به منظور محافظت از داده‌های حساس و جلوگیری از نشت اطلاعات در موقعیت‌های مختلف استفاده می‌شود. این فناوری به‌ویژه در محیط‌های حساس و دارای قوانین سخت‌گیرانه برای حفظ حریم خصوصی و امنیت داده‌ها حیاتی است. برخی از مهم‌ترین کاربردهای DLP عبارتند از:

1. حفاظت از داده‌های حساس شخصی (Personal Data Protection)

یکی از اصلی‌ترین کاربردهای DLP، حفاظت از اطلاعات حساس شخصی (مانند اطلاعات مالی، هویتی، پزشکی یا شماره‌های شناسایی) است.
با استفاده از DLP، سازمان‌ها می‌توانند از افشای غیرمجاز اطلاعات شخصی مانند شماره کارت‌های اعتباری، شماره‌های تأمین اجتماعی، آدرس‌ها و دیگر داده‌های حساس جلوگیری کنند.
این کاربرد به ویژه برای رعایت مقررات حفظ حریم خصوصی مانند GDPR (General Data Protection Regulation) و HIPAA (Health Insurance Portability and Accountability Act) ضروری است.

2. جلوگیری از نشت اطلاعات تجاری (Preventing Data Breaches)

DLP برای جلوگیری از نشت اطلاعات محرمانه و حساس سازمانی (مانند استراتژی‌های تجاری، تحقیق و توسعه، و اطلاعات مالی) استفاده می‌شود.
این فناوری می‌تواند از افشای اطلاعات حساس از طریق رسانه‌های ذخیره‌سازی خارجی (فلش درایوها، هاردهای اکسترنال) یا از طریق ایمیل‌ها، شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های پیام‌رسان جلوگیری کند.

3. پاسخ به تهدیدات داخلی (Insider Threat Protection)

DLP به شناسایی و مقابله با تهدیدات داخلی کمک می‌کند که ممکن است توسط کارکنان یا پیمانکاران با دسترسی به اطلاعات حساس صورت گیرد.
با نظارت بر فعالیت‌های کاربران و تجزیه و تحلیل رفتار آنها، DLP می‌تواند هرگونه تلاش غیرمجاز برای دسترسی به داده‌ها یا انتقال اطلاعات به خارج از سازمان را شناسایی کند.

4. رعایت مقررات قانونی و استانداردها (Regulatory Compliance)

بسیاری از سازمان‌ها موظف به رعایت قوانین و مقررات مختلف مانند PCI-DSS (Payment Card Industry Data Security Standard)، SOX (Sarbanes-Oxley Act) و GDPR هستند که به حفاظت از داده‌ها و جلوگیری از افشای غیرمجاز آنها می‌پردازند.
DLP به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از رعایت این مقررات اطمینان حاصل کرده و خطر جریمه‌ها و آسیب به اعتبار سازمان را کاهش دهند.

5. حفاظت از مالکیت معنوی (Intellectual Property Protection)

DLP ابزار موثری برای حفاظت از مالکیت معنوی سازمان‌ها، مانند نرم‌افزارها، اختراعات، طراحی‌ها و داده‌های تحقیقاتی است.
این فناوری به‌ویژه برای شرکت‌هایی که با اطلاعات حساس و استراتژیک کار می‌کنند، ضروری است تا از سرقت یا افشای غیرمجاز این اطلاعات جلوگیری شود.

6. جلوگیری از انتقال داده‌های محرمانه به خارج از سازمان (Data Loss Prevention for External Transfers)

DLP برای نظارت بر انتقال داده‌ها از سازمان به خارج (مثلاً از طریق ایمیل، آپلود فایل‌ها به سرویس‌های ابری، یا اشتراک‌گذاری از طریق رسانه‌های ذخیره‌سازی خارجی) استفاده می‌شود.
این فناوری می‌تواند به‌طور خودکار داده‌های حساس را شناسایی کرده و انتقال آنها را مسدود یا محدود کند تا از نشت اطلاعات جلوگیری شود.

7. محافظت از اطلاعات در فضای ابری (Cloud Data Protection)

با توجه به افزایش استفاده از خدمات ابری، DLP به سازمان‌ها کمک می‌کند تا داده‌های حساس خود را در فضای ابری ایمن نگه دارند.
DLP می‌تواند نظارت بر داده‌های ذخیره‌شده در سرویس‌های ابری را فراهم کند و اطمینان حاصل کند که اطلاعات حساس در دسترس افراد غیرمجاز قرار نگیرد.

8. کنترل و نظارت بر ایمیل‌ها (Email Data Protection)

DLP در نظارت و کنترل ایمیل‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. این فناوری می‌تواند ارسال اطلاعات حساس از طریق ایمیل‌ها را شناسایی کرده و از افشای ناخواسته داده‌ها جلوگیری کند.
به عنوان مثال، می‌توان ارسال اسناد محرمانه به مقاصد غیرمجاز را مسدود کرد یا هشدارهایی برای مدیران سیستم ارسال کرد.

9. امنیت در برابر حملات سایبری و نفوذ (Cybersecurity and Threat Mitigation)

DLP می‌تواند در شناسایی و جلوگیری از حملات سایبری به سازمان‌ها نقش داشته باشد. برای مثال، برخی از حملات اجتماعی ممکن است سعی در استخراج اطلاعات حساس از طریق حملات فیشینگ یا مهندسی اجتماعی داشته باشند.
DLP به شناسایی و جلوگیری از اینگونه حملات کمک می‌کند.

کاربردهای DLP نه تنها به سازمان‌ها در محافظت از داده‌های حساس کمک می‌کنند، بلکه به آنها این امکان را می‌دهند که از قوانین و مقررات امنیتی پیروی کنند و تهدیدات داخلی و خارجی را شناسایی و مدیریت کنند. این فناوری نقش مهمی در کاهش ریسک‌های مرتبط با از دست رفتن داده‌ها و نشت اطلاعات حساس دارد.

شرکت‌های برتر در حوزه DLP از دید گارتنر

گارتنر (Gartner) یکی از معتبرترین شرکت‌های مشاوره و تحقیقاتی است که به طور منظم گزارشی در مورد رهبران بازار در حوزه‌های مختلف فناوری ارائه می‌دهد. در زمینه DLP (پیشگیری از از دست رفتن داده‌ها)، گارتنر سالانه گزارشی به نام Magic Quadrant for Data Loss Prevention منتشر می‌کند که شرکت‌های پیشرو در این حوزه را شناسایی و رتبه‌بندی می‌کند. در گزارش‌های اخیر گارتنر، شرکت‌های زیر در رده‌های بالا قرار داشته‌اند و به عنوان رهبران (Leaders) در حوزه DLP شناخته می‌شوند:

1. Symantec (Broadcom)

Symantec (که اکنون زیرمجموعه Broadcom است) یکی از بزرگ‌ترین و پیشرفته‌ترین ارائه‌دهندگان راه‌حل‌های DLP است. این شرکت در گزارش گارتنر به عنوان یک رهبر شناخته می‌شود و راه‌حل‌های DLP آن قادر به شناسایی و محافظت از داده‌ها در شبکه‌ها، دستگاه‌های نهایی و فضای ابری است.
Symantec DLP برای بسیاری از سازمان‌ها با حجم بالای داده‌ها و نیاز به امنیت پیچیده، گزینه‌ای بسیار مناسب است.

2. McAfee (Trellix)

McAfee (که اکنون تحت برند Trellix فعالیت می‌کند) در حوزه DLP یک نام شناخته‌شده است و در گزارش‌های گارتنر به عنوان یکی از رهبران این حوزه معرفی شده است.
این شرکت با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته برای شناسایی و حفاظت از داده‌های حساس، امنیت بالا را برای سازمان‌ها در برابر تهدیدات داخلی و خارجی فراهم می‌آورد.
McAfee DLP قادر به نظارت بر تمامی کانال‌ها و انتقالات داده است و می‌تواند از نشت اطلاعات حساس جلوگیری کند.

3. Forcepoint

Forcepoint نیز در دسته رهبران گزارش‌های گارتنر در زمینه DLP قرار دارد. این شرکت به خاطر استفاده از هوش مصنوعی و تحلیل رفتار کاربران (UBA) در راه‌حل‌های خود برای DLP شناخته شده است.
Forcepoint DLP قابلیت‌های پیشرفته‌ای در شناسایی تهدیدات داخلی و خارجی دارد و از طریق نظارت دقیق بر رفتار کاربران، می‌تواند خطرات ناشی از اشتباهات انسانی و تهدیدات داخلی را کاهش دهد.

4. Digital Guardian

Digital Guardian در دسته رهبران DLP قرار دارد و در گزارش گارتنر به دلیل تمرکز ویژه‌اش بر حفاظت از داده‌های حساس در صنایع مختلف، از جمله صنایع مالی و تولیدی، برجسته است.
این شرکت به‌ویژه در زمینه محافظت از اطلاعات صنعتی و مالکیت معنوی شهرت دارد و با ارائه راه‌حل‌های DLP قدرتمند، می‌تواند داده‌ها را در تمام چرخه‌های ذخیره‌سازی و انتقال مدیریت کند.

5. Vormetric (Thales)

Vormetric که اکنون به عنوان بخشی از Thales عمل می‌کند، یکی دیگر از رهبران شناخته‌شده در حوزه DLP است.
محصولات DLP این شرکت تمرکز ویژه‌ای بر حفاظت از داده‌ها در محیط‌های ابری و در پایگاه‌های داده دارند. همچنین این شرکت ابزارهایی برای رمزنگاری و کنترل دسترسی به داده‌های حساس فراهم می‌کند.
در گزارش‌های گارتنر، Vormetric به عنوان یکی از رهبران بازار DLP معرفی می‌شود.

6. Microsoft Information Protection (MIP)

Microsoft Information Protection (MIP) که بخشی از Microsoft 365 است، در گزارش‌های گارتنر در زمینه DLP به عنوان یک رهبر شناخته می‌شود.
این راه‌حل برای سازمان‌هایی که از خدمات ابری و ابزارهای Microsoft 365 استفاده می‌کنند، بسیار مناسب است و قابلیت‌های پیشرفته‌ای برای شناسایی، طبقه‌بندی، و محافظت از داده‌های حساس در داخل و خارج سازمان ارائه می‌دهد.

نتیجه‌گیری

این شرکت‌ها به عنوان رهبران در بازار DLP از نظر گارتنر شناخته شده‌اند و هرکدام ویژگی‌های خاصی دارند که آنها را برای نیازهای خاص سازمان‌ها مناسب می‌سازد. گارتنر از معیارهایی مانند توانایی اجرای راه‌حل‌ها، نوآوری، و قابلیت‌های استراتژیک برای رتبه‌بندی این شرکت‌ها استفاده می‌کند.